Rzym został zbudowany na siedmiu wzgórzach (łac. Septimontium). Wszystkie mieściły się po wschodniej stronie Tybru i stanowiły serce miasta. Pełniły one bardzo ważną rolę w polityce antycznego Rzymu, a także religii i mitologii. Tradycja głosi, że miasto zostało ufundowane przez Romulusa na Palatynie.

AWENTYN

Awentyn (łac. Aventinus Mons, wł. Aventino) to jedno z siedmiu wzgórz rzymskich, położone w południowej części miasta. Według tradycji, w V w. p.n.e. był dzielnicą plebejuszy i, razem z Janikulum, jedną z ich świętych gór. Znajdowały się tu świątynie Cerery, Libera i Libery, Minerwy, a także archiwum gminy plebejskiej. Wzgórze dzieliło się na „Awentyn właściwy” (pomiędzy Tybrem i doliną, gdzie znajduje się Circo Massimo) oraz „Awentyn Mniejszy” (dzisiaj wzgórze San Saba). Ok. 390 r. p.n.e. Awentyn został włączony w obręb Murów Serwiańskich, a od 49 r. n.e. znajduje się oficjalnie w obrębie miasta. Do dzisiaj na Awentynie zachowały się ruiny term cesarza Karakalli i Decjusza oraz wspaniała bazylika św. Sabiny, kościół Św. Aleksego (Legenda o św. Aleksym… słynne schody!), klasztor Benedyktynów (San Anselmo), kościół San Saba czy kościół S. Prisca.
To 46-metrowe wzgórze jest też jedną z najbardziej zielonych dzielnic miasta. Roztacza się stąd piękna panorama Zatybrza i dzielnicy Testaccio. Dzisiaj jest elegancką dzielnicą mieszkalną, pełną interesujących zabytków. Warto wybrać się do uroczej oranżerii, zwanej też parkiem Savellich, a także do różanego ogrodu przy Piazzale Romolo e Remo. Wejście do parku znajduje się od strony Via di Valle Murcia. Niedaleko, przy placu Maltańskim (piazza dei Cavalieri di Malta) znajduje się brama siedziby Kawalerów Maltańskich ze słynną w mieście dziurką od klucza. To, co widać przez nią o każdej porze dnia i nocy, to jedna z najpiękniejszych „laurek” kopuły bazyliki św. Piotra.

Rzym - dziurka od klucza — Dziurka od klucza…

CAELIUS

Caelius (łac. Caelius mons, wł. Celio) to wzgórze obejmujące 2 km terenu, od Porta Maggiore do Koloseum i Porta Capena, położone pomiędzy Awentynem i Eskwilinem. Pierwotna nazwa wzgórza to Mons Querquetulanus (dębowe wzgórze) i została nadana ze względu na licznie rosnące na tych terenach dęby, natomiast dzisiejsze Colle Celio zawdzięcza swe imię jednemu z władców etruskich – Celio Vibenna.
W starożytności wzgórze było podzielone na trzy części: Coelius (tam, gdzie dzisiaj znajduje się bazylika św. Jana i Pawła), Coeliolus (gdzie znajduje się kościół Ss.Quattro Coronati) oraz Succusa (położona pomiędzy Coelius e Coeliolus); razem tworzyły one Coelimontium. Była to także dzielnica najzamożniejszych Rzymian. W średniowieczu i odrodzeniu Colle Celio opustoszało i aż do XIX wieku zachowało niejako wiejski charakter.
Na wzgórzu warto zobaczyć kościół św. Stefana Rotondo z V wieku (jeden z najstarszych zachowanych kościołów w Rzymie zbudowanych na planie koła), fundament świątyni Klaudiusza (ok. I w. n.e.), łuk Dolabelli i Silana, bazylikę Hilarniana (ok. II w. n.e.; znajdującą się we wnętrzu szpitala wojskowego, odkrytą w 1889 roku) czy kościół Santa Maria in Domnica (VII w; z piękną fontanną). Do dzisiejszego dnia stoją Mury Aureliańskie i ruiny willi rodu Lateranii Plautii.

ESKWILIN

Eskwilin (łac. Esquilinus mons, wł. Esquilino) – leży w środkowo-wschodniej części miasta pomiędzy wzgórzami Caelius i Wiminał. To najobszerniejsze wzgórze miasta, składające się z trzech wzniesień: Oppio (południowa część), Fagutal (zachodnia część) oraz Cispio (wschodnia część, gdzie znajduje się bazylika Santa Maria Maggiore). Pierwsze osiedlenia na tym wzgórzu datuje się na ok. VIII w. p.n.e., kiedy zaczęły powstawać przedmieścia miasta palatyńskiego. W okresie republiki tereny te zamieszkiwała uboga ludność Rzymu, natomiast wraz z początkiem cesarstwa Eskwilin został włączony w obręb miasta. Powstały wówczas ogrody Mecenasa oraz Portyk Liwii, Złoty Dom Nerona, termy, łuk i akwedukty.
Do najpiękniejszych i najbardziej interesujących zabytków Eskwilinu należy bazylika Santa Maria Maggiore (IV – poł. XVIII w.) i znajdujący się przed nią obelisk sprowadzony tutaj przez papieża Sykstusa V, bazylika św. Piotra w okowach (V – XV w.), czy kościół San Martino ai Monti oraz Piazza Vittorio Emanuele. W południowej części wzgórza mieści się piękny park Colle Oppio, położony pomiędzy Viale Mizzi i Viale della Domus Aurea. To urocze miejsce pełne jest niezwykłych pomników, zabytków i budowli: termy Trajana, zbudowane na miejscu zajmowanym przez skrzydło pałacu zwanego Złotym Domem Nerona (zniszczonego przez pożar w 104 r.), liczne fontanny czy pomnik z brązu Alfreda Orianiego z 1935 r. Do flory parku zaliczają się przede wszystkim rośliny śródziemnomorskie (pinie, cyprysy czy oleandry), a także palmy oraz krzewy różane, laurowe i mirty. Dzisiaj znajduje się tu dzielnica zamieszkała głównie przez Chińczyków (ok. 20.000 osób) i jest też często nazywana rzymskim Chinatown (Chinatown di Roma).

KWIRYNAŁ

Kwirynał (łac.Collis Quirinalis, wł. Quirinale) to najwyższe ze wszystkich siedmiu rzymskich wzgórz położone po wschodniej stronie rzeki Tyber, w centrum miasta. Początkowo składało się ze szczytów Latiaris, Mucialis i Salutaris, które niestety nie zachowały się do dzisiaj i zniknęły ze względu na prace budowlane prowadzone od XVI wieku.
Jak mówi tradycja, w starożytności znajdowała się tu osada Sabinów, którzy zbudowali ołtarz na cześć boga Kwiryna (od imienia którego wzgórze wzięło nazwę) oraz dom króla Tito Tazio.
Dzisiaj mieści się tutaj Kwirynał (pałac prezydenta Republiki Włoskiej), kościół św. Andrzeja – XVI-XVII w. (we wnętrzu którego są relikwie św. Stanisława Kostki), Palazzo Baracchini (siedziba Ministerstwa Obrony), Villa Colonna (XVII w.) czy kościół św. Sylwestra (XI w.).

PALATYN

Palatyn (łac. Mons Palatinus, wł. Palatino) to według tradycji miejsce najstarszej osady rzymskiej (Roma quadrata); w grocie Lupercal wilczyca miała karmić Romulusa i Remusa. Legenda głosi, że budowa Rzymu rozpoczęła się właśnie tutaj. To 70-metrowe wzgórze jest otoczone pozostałymi sześcioma i leży niedaleko rzeki, choć nie graniczy z nią bezpośrednio. Jego granice wyznaczają Forum Romanum oraz Circo Massimo. To jedno z głównych miejsc starożytnego Rzymu; tutaj mieścił się rynek, Porto Tiberino i Foro Boario (duży targ bydła). Poza tym mieściły się tu też świątynia Wiktorii, świątynia Jowisza Statora, Dom Liwii, pałac Septimusa Sewera i pałac Domicjana.
W czasach nowożytnych wzgórze było własnością rodziny Farnese, która utworzyła tu ogrody Horti Palatini Farnesiorum,.
Dzisiaj na wzgórzu znajdują się ruiny domu Augusta, domu Romulusa, domu Tyberiusza oraz stadion i świątynia Kybele (frygijskiej bogini płodności, urodzaju, wiosny i miast obronnych).

WIMINAŁ

Wiminał leży w środkowo-wschodniej części miasta pomiędzy wzgórzami Kwirynał i Eskwilin. To najmniejsze z siedmiu wzgórz. Nazwa pochodzi od lasów i krzewów jakie porastały niegdyś te tereny (głównie wierzby). W dolinie pod wzgórzem mieścił się kanał ściekowy – Cloaca Maxima, którego budowę zainicjował Tarkwiniusz Stary.
Znajduje się tutaj Palazzo del Viminale, budynek z XVI wieku, w którym mieści się Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Przed budynkiem stoi piękna i okazała fontanna zaprojektowana przez Fulvia Morbiducci.

KAPITOL

Kapitol (łac. Mons Capitolinus, wł. Campidoglio) niegdyś miał dwa wzniesienia: Capitolium (ze świątynią Jowisza) i Arx (gdzie mieściła się cytadela. Od zawsze był symbolem miasta, a zarazem twierdzą i sanktuarium. Dzisiaj znajduje się tu siedziba władz miasta.
To najmniejsze ze wszystkich wzgórz Rzymu było jednocześnie najważniejszym miejscem stolicy. Stały na nim świątynie Jowisza Kapitolińskiego (najstarsza z rzymskich świątyń), Junony, Minerwy i Junony Monety. Wokół nich z czasem powstawały mniejsze świątynie i ołtarze. Znajdowała się tu również Skała Tarpejska – miejsca straceń w czasach republiki rzymskiej. Główną budowlą był Palazzo Senatorio, wzniesiony w XII wieku na ruinach Tabularium (archiwum starożytnego Rzymu).
Dzisiaj głównym miejscem na wzgórzu jest piazza del Campidoglio, zaprojektowana przez Michała Anioła w latach 1537-39. Plac, skierowany w stronę Watykanu, jest w formie trapezu, wyłożony kamienną kostką; na ciemnym tle białe kamienie tworzą gwiazdę. W środku niej ustawiono na cokole konny pomnik Marka Aureliusza. Dookoła znajdują się trzy budynki: Pałac Senatorski, Pałac Nowy oraz Pałac Konserwatorów. W tych dwóch ostatnich mieszczą się sale Muzeum Kapitolińskiego (wśród eksponatów są: Amor i Psyche – rzeźba grecka z III w. p.n.e., Faun – kopia greckiej rzeźby wykonana w II w., dwa centaury z wilii Hadriana – kopie greckich rzeźb, Wenera kapitolińska – kopia greckiej rzeźby z IV wieku p.n.e. czy pozostałości statui Konstantyna z bazyliki Maksencjusza; znajdują się tu również oryginalne pomniki Wilczycy Kapitolińskiej i konnego pomnika Marka Aureliusza (na zewnątrz są kopie).