Rzym oglądany z góry – jak każde miasto podziwiane z wysoka – nabiera niezwykłego kształtu. Z wszystkich tutejszych punktów widokowych najbardziej przemawia do serca panorama ze wzgórza Gianicolo. Wyprawa w to miejsce dostarczy wam pięknych przeżyć: radości dla oczu, energii dla ciała i dla wielu… romantyczny wzruszeń.
Wyprawę na wzgórze Gianicolo (po polsku zwane często Janiculum) warto rozpocząć od strony Watykanu, a dokładnie od strony watykańskiego szpitala Bambino Gesù (Dzieciątka Jezus) i zakończyć po drugiej stronie wzniesienia, na Zatybrzu. Po drodze na szczyt i schodząc po przeciwnej stronie spotkacie kilka ważnych miejsc, o których dwa słowa należy wspomnieć.
Latarnia
Latarnia morska na Janiculum została wzniesiona w 1911 r. z okazji pięćdziesiątej rocznicy powstania Królestwa Włoch, dzięki funduszom zebranym przez emigrantów włoskich z Argentyny. Dla tych emigrantów latarnia była symbolem portów włoskich, które musieli opuścić, by dotrzeć do nowych przystani za oceanem… „Za chlebem, panie, za chlebem”…
Wykonana z białego kamienia z Botticino ma 20 metrów wysokości. Jej forma nawiązuje do elementów architektury klasycznej. Nie spełnia funkcji prawdziwej latarni sygnalizacyjnej, a jedynie funkcję symboliczną – z okazji wielkich uroczystości państwowych emituje trzykolorowe światło: zielone, białe i czerwone, nawiązujące do barw flagi włoskiej.
Statua i grób Anity Garibaldi
Anita Garibaldi to wśród Włochów znana postać. Pierwsza żona wielkiego Giuseppe była krwistą i energiczną brazylijką, towarzyszącą Garibaldiemu w jego walce na dwóch kontynentach. Umarła w 1849 r. zaraz po upadku Republiki Rzymskiej. Pomnik na Gianicolo powstał w 1932 r. z inicjatywy rządu Mussoliniego w ramach obchodów 50-tej rocznicy śmierci Giuseppe Garibaldiego. Sprowadzono wtedy do Rzymu prochy Anity i pochowano pod pomnikiem.
Rzeźbiarz Mario Rutelli (1859-1941) przedstawił Anitę pędzącą na koniu, z długimi luźnymi włosami, lewą ręką przyciskającą do piersi pierwszego syna Menottiego, drugą ręką celując pistoletem w górę. Stający dęba koń i oblicze wojowniczki czynią z Anity współczesną Amazonkę.
Villa Lante al Gianicolo
Villa Lante jest jedną z najlepiej zachowanych renesansowych willi w Rzymie. Została zaprojektowana przez Giulia Romana, jednego z jego najbliższych współpracowników wielkiego Rafaela. Zbudowana w latach 1518-1531 z polecenia Baldassarra Turiniego, biskupa i wyższego urzędnika Kurii Rzymskiej, została w 1551 r. sprzedana możnej toskańskiej rodzinie Lante, której nazwisko jest nadal używane w nazwie willi pomimo późniejszych wielokrotnych zmian właścicieli. Od 1950 r. willa jest własnością Republiki Finlandii, która przeznaczyła ją na siedzibę własnego instytutu kultury antycznej oraz siedzibę ambasady przy Stolicy Apostolskiej.
Willę można zwiedzać od poniedziałku do piątku w godzinach 9-12, z wyłączeniem świąt (domofon „istituto”). Dla grup wymagana jest rezerwacja na info@irfrome.org.
Park Bohaterów Republiki Rzymskiej (1849)
9 lutego 1849 r. proklamowano Republikę Rzymską, która obalała Państwo Kościelne; papież Pius IX uciekł do Gaety w Królestwie Neapolu. Z pomocą dla papieża-króla ruszyli Francuzi i Austriacy. 24 kwietnia francuskie siły ekspedycyjne wylądowały w porcie Civitavecchia (60 km) i ruszyły na Rzym. Na początku czerwca Francuzi rozpoczęli decydujący atak – wzgórze Gianicolo, na którym republikanie ustanowili główny bastion obrony, zostało zbombardowane i zdobyte po ciężkich wielodniowych walkach. Zginęło wielu żołnierzy Garibaldiego. Bohaterskie wydarzenia obrony Rzymu stały się przykładem walki o wolność i ojczyznę.
Park Bohaterów Republiki Rzymskiej (1849), pełen popiersi i pomników, przypomina mieszkańcom jaką cenę trzeba było zapłacić, by powstała zjednoczona ojczyzna wszystkich Włochów.
W 2013 r., na balustradzie otaczającej park, umieszczono długi kamienny napis cytujący 69 artykułów pierwszej włoskiej republikańskiej karty konstytucyjnej.
Pomnik konny Giuseppe Garibaldiego
Giuseppe Garibaldi to bez wątpienia bohater narodowy numer jeden w Italii. Nie ma we Włoszech jednego miasteczka czy wioski, gdzie nie można znaleźć jakiejś ulicy, placu, budynku poświęconego pamięci słynnego Józefa.
Inauguracja pomnika Bohatera Dwóch Światów odbyła się w 1895 r. w dwudziestą piątą rocznicę zdobycia Rzymu i obalenia władzy doczesnej papieży. Garibaldi jest tu przedstawiony na koniu, zamyślony i kuriozalnie wpatrzony nie w Rzym lecz w Watykan (co miał na myśli autor?). Po bokach bazy pomnika umieszczono rzeźby przedstawiające alegoryczne grupy Europy i Ameryki oraz dwie realistyczne sceny bitewne ukazujące garibaldczyków w akcji.
Armata Gianicolo
U podnóża pomnika Garibaldiego rozpościera się najważniejszy plac Gianicolo i taras widokowy na miasto. Tuż za barierką tego tarasu skonstruowano szeroką półkę, z której każdego dnia o godzinie 12.00 strzela armata ogłaszająca miastu południe. Kto kocha militaria lub chce sprawić niespodziankę dzieciom, powinien w tym rycie uczestniczyć!
Fontanna Paola
Schodząc z Gianicolo w stronę Zatybrza spotykamy po drodze znaną w mieście siedemnastowieczną Fontannę Paola, zwaną potocznie „fontanone” (wielka fontanna) – superromantyczne miejsce Wiecznego Miasta, z kolejną panoramą zapierającą dech w piersiach. Fontanna kończy bieg akweduktu papieskiego Aqua Paola, który dostarczał wodę do Zatybrza, a dziś zasila kilka fontann miasta.
Mauzoleum Garibaldczyków
W 1941 r. zainaugurowano na Gianicolo mauzoleum-grobowiec patriotów włoskich poległych za Rzym i ojczyznę w bataliach 1849 i 1870 roku. Pochowano tu kości ok. 200 najważniejszych bohaterów tamtych dni, z 1600, którzy oddali swoje życie za sprawę. Najsłynniejszy z nich to 22-letni genueńczyk Goffredo Mamelli – autor włoskiego hymnu narodowego „Fratelli d’Italia” (Bracia włoscy), w którym wspomniana jest krew Polaków przelewana w powstaniach przeciwko tyranii.
Kościół San Pietro in Montorio i Tempietto Bramantego
Kościół św. Piotra na Montorio powstał przed wiekami na miejscu, które tradycja kościelna wskazywała jako dokładne miejsce ukrzyżowania Szymona Piotra. I choć dzisiaj straciło na znaczeniu religijnym, było kiedyś jednym z najważniejszych punktów odwiedzanych przez pielgrzymów w Rzymie. Stąd obecność tu Hiszpanów, którzy są kustoszami tego miejsca od kilku wieków.
Na wewnętrznym dziedzińcu obok kościoła można podziwiać Tempietto di Bramante – Świątynkę Bramantego – jedną z najbardziej reprezentatywnych realizacji włoskiej architektury renesansowej. Budynek został wzniesiony przez znakomitego architekta Donata Bramantego w latach 1502–1509. Perfekcyjne kształty, antyczne proporcje i elegancja – Tempietto zapadnie wam w pamięci.
Uliczki i place Zatybrza
Zatybrze (Trastevere) jest bez wątpienia jedną z najbardziej charakterystycznych dzielnic całego Rzymu, gdzie wśród wąskich uliczek, rzymskich trattorii, pchli targów i sklepów rzemieślniczych wciąż można się zgubić, aby odkryć esencję najbardziej autentycznego Rzymu. Szczególnie wieczorami Zatybrze staje się świątynią słodkiego życia i dobrej kuchni – ulubionym miejscem młodzieży z całego świata.
