Bazylika św. Praksedy (Santa Prassede) to niewielki, ale bogaty w sztukę i pamiątki religijne kościół, znajdujący się na wzgórzu Eskwilin, w pobliżu bazyliki papieskiej Santa Maria Maggiore. Słynie z pięknych mozaik bizantyńskich i sławnej kiedyś relikwii kolumny biczowania Jezusa.
Historia kościoła
Kościół ma bardzo dawne początki. Najstarsze i pewne ślady istnienia kaplicy-oratorium zwanej titulus Praxedis pochodzą z 491 roku. We wczesnym średniowieczu powstało przekonanie, że nazwa kościoła odnosi się do Praksedy – domniemanej córki Pudensa, chrześcijanina z I wiek n.e., którego tradycja wymienia jako jedną z pierwszych osób nawróconych w Rzymie przez apostoła Pawła.
Pudens miał być bogatym senatorem rzymskim, który poniósł śmierć podczas prześladowania za Nerona. Przypisano mu czwórkę dzieci – każde z nich miało podzielić los ojca w następnych prześladowaniach: synowie Nowatus i Tymoteusz oraz córki Pudencjana i Prakseda.
Legenda mówi nam, że senator Pudens gościł św. Piotra w swoim domu i to właśnie na tym domu, zwanym titulus Pudentis, została wzniesiona w V wieku n.e. bazylika św. Pudencjany na Via Urbana – kolejny stary kościół rzymski, który koniecznie trzeba zobaczyć!
W IX wieku, na polecenie papieża Paschalisa I (817-824), wzniesiono obecną bazylikę, do której przeniesiono kości 2300 męczenników pochowanych w katakumbach Pryscylli przy Via Salaria.
Studnia męczenników
Według tradycji Kościoła Rzymskiego, bazylika św. Praksedy powstała na domu Praksedy, w którym Święta ukrywała prześladowanych wyznawców Chrystusa. W studni tego domu miała też zbierać ciała męczenników oraz ich krew ścieraną gąbkami z miejsc ich kaźni. Położenie studni zaznaczone jest w centrum bazyliki porfirowym dyskiem. Do XIX wieku w tym miejscu stała prawdziwa cembrowina studni.
Mozaiki
Zewnętrzny wygląd kościoła Santa Prassede jest stosunkowo prosty, z ceglaną fasadą i małym wejściem. Jednak po wejściu do świątyni od razu uderza piękno mozaik, które pokrywają niektóre ściany. Mozaiki powstały w IX wieku i są uważane za jedne z najlepszych przykładów sztuki bizantyjskiej w Rzymie.
Najbardziej imponujące mozaiki znajdują się w absydzie, za głównym ołtarzem. Przedstawiają one Chrystusa Zmartwychwstałego zstępującego z nieba w otoczeniu świętych sióstr Praksedy i Pudencjany, św. Piotra oraz papieża Paschalisa I, fundatora świątyni, prezentującego jej model.
Kolory mozaiki zachowały się przez wieki w bardzo dobrym stanie, a zwiedzający są często uderzeni żywością i szczegółowością dzieła sztuki.
Kaplica św. Zenona
Inne godne uwagi mozaiki znajdują się w Kaplicy Świętego Zenona (San Zeno). Łatwo tę kaplicę dostrzec, bo jest wspaniałą szkatułą całkowicie wyścieloną obrazami w mozaice.
Wchodząc do jej małego wnętrza, trudno powstrzymać zachwyt nad wrażeniem całości, w której złoto tesser mozaikowych olśniewa i oszałamia. Prawdopodobnie papież Paschalis I kazał zbudować tę kaplicę jako mauzoleum dla swojej ukochanej matki Teodory, wtedy jeszcze żyjącej. Mozaiki przedstawiają kilka postaci ludzkich: przede wszystkim Chrystusa Prawodawcę między czterema aniołami, Madonnę z Dzieciątkiem na kolanach, św. Piotra i św. Pawła przy tronie Paruzji oraz siostry Praksedę i Pudencjanę razem z episkopą Teodorą (episkopa, to żona lub matka biskupa), przedstawioną z kwadratowym nimbem żywych.
Wrażenie… rajski ogród!
Relikwie
Oprócz mozaik i fresków, w kościele Santa Prassede znajduje się również kilka ważnych relikwii.
Przede wszystkim w kaplicy św. Zenona można zobaczyć fragment domniemanej kolumny biczowania Chrystusa. Ta relikwia została przywieziona do Rzymu z Palestyny przez kardynała Giovanniego Colonnę w 1223 r. i umieszczona w naszej bazylice, której kardynał był tytularnym proboszczem.
W kościele, a konkretnie w krypcie pod głównym ołtarzem, znajdują się też kości św. Praksedy i jej siostry św. Pudencjany oraz szczątki wielu męczenników sprowadzone z katakumb chrześcijańskich, głównie z katakumb Pryscylli przy Via Salaria.
Kościół Santa Prassede przeszedł na przestrzeni wieków wiele renowacji, ale wiele z oryginalnych dzieł sztuki i architektury zostało zachowanych. W XVII wieku kościół został odnowiony w stylu barokowym i ten właśnie styl dominuje w głównej nawie.
Przydatne informacje
Basilica Santa Prassede all’Esquilino
Via di Santa Prassede, 9/a ROMA
Godziny otwarcia: 7.00 – 12.00 / 15.00 – 18.00
Zwiedzanie:
Pn-Sb 10.00 – 12.00 / 16.00 – 18.00
Niedziela i święta kościelne: 10.00 – 11.00 / 16.00 – 18.00
WEB: https://santaprassede.wordpress.com/