Koloseum – Amfiteatr Flawiuszów jest najbardziej znanym symbolem Wiecznego Miasta i zarazem jedną z najwspanialszych budowli antycznych, które dotrwały do naszych czasów. Jest on doskonałym świadectwem wielkiego poziomu architektury i budownictwa Imperium Rzymskiego.
Koloseum – trochę historii
Budowa amfiteatru rozpoczęła się najprawdopodobniej w ok. 72 roku n.e. na polecenie założyciela dynastii Flawiuszów, cesarza Wespazjana (panował w latach 69-79 n.e.). Wzniesiono go na miejscu sztucznego stawu (stagnum Neronis), stworzonego w czasie budowy nowej rezydencji cesarskiej, zwanej „Złotym Domem” cesarza Nerona (Domus Aurea).
W 80 roku n.e. – po zaledwie ośmiu latach budowy – syn i następca Wespazjana, cesarz Tytus, uroczyście otworzył amfiteatr, oferując ludowi rzymskiemu studniowe igrzyska, w których podobno zabito ok. 900 skazańców-gladiatorów oraz ok. 5000 sztuk dzikich zwierząt.
Przez następne pięć wieków, amfiteatr rzymski był świadkiem wielu takich dni, w których ryk zabijanych zwierząt i krew rannych lub zabitych gladiatorów syciły żądzę zemsty i pragnienie mocnych rozrywek Rzymian.
Nawet upadek Imperium Zachodniego (476 r. n.e.) nie wyczerpał popularności walk gladiatorów i polowań na dzikie zwierzęta. Ostatnie historyczne ślady igrzysk sięgają początków szóstego wieku po Chrystusie (523 r. n.e.).
Koloseum – szczegóły konstrukcji
Amfiteatr rzymski zaprojektował nieznany nam architekt wychowany w środowisku grecko-rzymskim, który wykorzystał doświadczenie budowlane kilku poprzedzających go pokoleń, uzupełniając wcześniej istniejące wzory amfiteatrów kilkoma innowacyjnymi rozwiązaniami własnymi.
Amfiteatr Flawiuszów został wzniesiony na planie owalu zbliżonego kształtem do elipsy; jego oś dłuższa ma 188 m, oś krótsza 156 m. Mierzy w obwodzie 527 m i ma dziś około 48,5 m wysokości (w przeszłości jego wysokość osiągała 52 m). Składał się z 4 kondygnacji sklepionych krzyżowo, na których biegną rzędy korytarzy i schodów. Patrząc z zewnątrz na fasadę Koloseum można wzrokiem łatwo wyodrębnić trzy pierwsze piętra budowli. Zaznaczono je półkolumnami doryckimi, jońskimi i korynckimi. Natomiast czwarte najwyższe piętro amfiteatru zdobiły korynckie pilastry.
Arena – drewniana podłoga pokryta kilkucentymetrową warstwą piasku (nazwa pochodzi od słowa łacińskiego harena – piasek) była wyjątkowo duża (86×54 m) i doskonale widoczna z każdego miejsca widowni.
W podziemiach amfiteatru znajdowały się pomieszczenia dla gladiatorów, zbrojownie, magazyny, klatki dla zwierząt.
Na trybunach obowiązywał podział według statusu społecznego i płci. Na pierwszym poziomie widowni, najbliżej areny, znajdowały się miejsca dla mężczyzn z rodów senatorskich oraz podium (suggestum) z tronem imperatora. Dalej zasiadała klasa średnia (ekwici): trybuni ludu, ważni wojskowi, przedstawiciele rodów plebejskich i reprezentanci prowincji. Najbardziej odległe miejsca na czwartym poziomie zajmowały kobiety.
Na widowni było ok. 45/50 tysięcy miejsc siedzących.
Do Koloseum prowadziło 80 bram – każda ponumerowana – umożliwiających bardzo szybkie wejście lub opuszczenie amfiteatru przez widzów.
Prawdziwym luksusem był rozkładany na linach płócienny dach nad widownią (velarium), chroniący widzów od palącego słońca.
Koloseum – ciekawostki
Średniowieczna nazwa „Koloseum”, nieznana w starożytności, pochodzi prawdopodobnie od nazwy 35-metrowego kolosa – posągu Nerona, który stał przez wieki tuż obok amfiteatru.
Pierwotnie gladiatorami byli żołnierze, którzy prezentowali przed widzami swe umiejętności, z czasem jednak zastąpili ich niewolnicy i więźniowie walczący często na śmierć i życie. Ogromna popularność spektakli w amfiteatrach oraz ich komercjalizacja w epoce imperialnej spowodowały, że do grona gladiatorów wstępowali również ludzie wolni. mamieni wizją dużych nagród pieniężnych i sławy.
Wespazjan Flawiusz i jego syn Tytus, zasłynęli wpierw jako generałowie Nerona wysłani do Palestyny na czele legionów, które miały stłumić pierwsze powstanie żydowskie. Po samobójstwie Nerona, Wespazjan doszedł do władzy w 69 r. n.e. przez pucz wojskowy. Jego syn i następca Tytus, zdobył Jerozolimę w 70 r. , przez co zapewnił sobie sławę, ogromny majątek i tysiące jeńców-niewolników. Budowa Koloseum „za łupy wojenne” była elementem polityki konsolidacji zdobytej władzy opartej na wojsku i sympatii ludu rzymskiego.
Koloseum przetrwało wieki, ale w jego wnętrzu niewiele pozostało z oryginalnych elementów zdobiących trybuny i ściany. W 217 r. arena i najwyższe kondygnacje uległy zniszczeniu w wyniku ogromnego pożaru; w kolejnych latach trzęsienia ziemi i mniejsze pożary kolejno niszczyły poszczególne partie amfiteatru. W XIV wieku, po wielkim trzęsieniu ziemi w 1349 roku, Amfiteatr Flawiuszów stał się swoistą kopalnią kamienia budowlanego (stąd pochodzą bloki użyte do budowy m.in. Palazzo Venezia czy Palazzo Barberini).
Niepewny los budowli trwał do 1744 r., kiedy to papież Benedykt IV poświęcił go i ogłosił sanktuarium męczeństwa chrześcijan.
Od drugiej połowy XVIII wieku w każdy Wielki Piątek odbywa się tu Droga Krzyżowa pod przewodnictwem papieża.
W 2007 r. Amfiteatr Flawiuszów został wybrany jednym z siedmiu nowych cudów świata.
W Koloseum ginęli chrześcijanie?
Takie jest powszechne przekonanie, podbudowane postawą Kościoła Rzymskiego, który od średniowiecza uznaje Amfiteatr Flawiuszów za sanktuarium męczeństwa pierwszych rzymskich wyznawców Chrystusa.
Ile jest w tym prawdy historycznej popartej dowodami materialnymi?
Nie ma wątpliwości, że w stolica Imperium, od czasów Nerona po lata rządów Dioklecjana, widziała momenty kaźni chrześcijan, natomiast nie mamy żadnych informacji źródłowych na temat tego, że ponosili oni śmierć w murach Koloseum. Sama postawa Kościoła z IV i V wieku po Ch., który po zwycięstwie nad religią politeistyczną, nie zakazał krwawych spektakli w Koloseum, wskazuje raczej na coś przeciwnego niż powszechne przekonanie o śmierci męczenników tu właśnie. Chrześcijanie ginęli za wiarę, ale prawdopodobnie w innych miejscach…
Koloseum – informacje praktyczne
BILETY DO KOLOSEUM
Bilet Colosseum, Roman Forum, Palatine_24h
Normalny = 18,00 euro (zawiera opłatę 2 euro za operację zakupu on line)
Ulgowy = 4,00 euro (młodzież18-25 lat) (zawiera opłatę 2 euro za operację zakupu on line)
Dzieci i młodzież do 18 roku życia = gratis
Bilety sprzedawane są na konkretny dzień i godzinę wejścia do Koloseum.
Bilet ważny jest do trzech obiektów: KOLOSEUM – FORUM ROMANUM- PALATYN.
Bilet ważny jest 24 h, ale pozwala na jedno wejście do każdego z w/w obiektów (do Koloseum na konkretny dzień i godzinę).
Bramki wejściowe do części FORUM-PALATYN zamykane są na godzinę przed zamknięciem parku archeologicznego!
Karta ROMAPASS: tak, z wejściem priorytetowym (konieczna jest rezerwacja on line wejścia na konkretny dzień i godzinę; + 2 euro opłaty) -> https://www.coopculture.it/en/colosseo-e-shop.cfm.
Uwaga! Jako potwierdzenie ważności biletu ulgowego lub darmowego należy przedstawić przy jego kontroli jedynie ważny dowód tożsamości (d. osobisty lub paszport). Karty studenckie i legitymacje szkolne nie są potrzebne i nie są honorowane!
Bilet S.U.P.E.R – Full Experience Ticket with access to the Arena of the Colosseum
Normalny = 24,00 euro (zawiera opłatę 2 euro za operację zakupu on line)
Ulgowy = 4,00 euro (młodzież18-25 lat) (zawiera opłatę 2 euro za operację zakupu on line)
Dzieci i młodzież do 18 roku życia = gratis
Bilet ważny jest do trzech obiektów: KOLOSEUM (+ wejście na arenę) – FORUM ROMANUM – PALATYN (+ miejsca S.U.P.E.R).
Bilet ważny jest 48 h, ale pozwala na jedno wejście do każdego z w/w obiektów (do Koloseum na konkretny dzień i godzinę).
Bramki wejściowe do części FORUM-PALATYN zamykane są na godzinę przed zamknięciem parku archeologicznego!
Miejsca S.U.P.E.R. można odwiedzić:
Dom Augusta
1-26 marca i 1-29 października > 9:30-16:30 (ostatni wstęp 16:00), nieczynne w poniedziałki
27 marca – 31 września > 9:30-18:00 (ostatni wstęp 17:30), nieczynne w poniedziałki
30 października – 28 lutego > 9:30-15:30 (ostatnie wejście 15:00), nieczynne w poniedziałki
Curia Iulia
1-26 marca i 1-29 października > sobota, niedziela i poniedziałek 9:30-16:30 (ostatni wstęp o 16:15)
27 marca-31 września > sobota, niedziela i poniedziałek 9:30-18:15 (ostatni wstęp o 18:00)
30 października – 28 lutego > sobota, niedziela i poniedziałek 9:30-15:30 (ostatni wstęp 15:15)
Santa Maria Antiqua – Rampa Domicjana – Oratorium Czterdziestu Męczenników
1-26 marca i 1-29 października > 9:30-16:45 (ostatnie wejście o 16:15)
27 marca – 31 września > 9:30-18:30 (ostatnie wejście o 18:00)
30 października – 28 lutego > 9:30-15:45 (ostatni wstęp 15.15)
Świątynia Romulusa
1-26 marca i 1-29 października > 9:30-16:45 (ostatnie wejście o 16:15)
27 marca – 31 września > 9:30-18:30 (ostatni wstęp 18:00)
30 października – 28 lutego > 9:30-15:45 (ostatni wstęp 18.15)
Bilet S.U.P.E.R. Full Experience Ticket with access to the Arena and Underground of the Colosseum
Normalny = 24,00 euro (zawiera opłatę 2 euro za operację zakupu on line)
Ulgowy = 4,00 euro (młodzież18-25 lat) (zawiera opłatę 2 euro za operację zakupu on line)
Dzieci i młodzież do 18 roku życia = gratis
Bilet ważny jest do trzech obiektów: KOLOSEUM (+ wejście na arenę + zejście do podziemi) – FORUM ROMANUM – PALATYN (+ miejsca S.U.P.E.R (jakie to miejsca? – zobacz wyżej).
Bilet ważny jest 48 h, ale pozwala na jedno wejście do każdego z w/w obiektów (do Koloseum na konkretny dzień i godzinę).
Bramki wejściowe do części FORUM-PALATYN zamykane są na godzinę przed zamknięciem parku archeologicznego!
Dni i godziny otwarcia parku archeologicznego KOLOSEUM – FORUM ROMANUM – PALATYN
Dni otwarcia: przez cały rok we wszystkie dni tygodnia oprócz 1 stycznia i 25 grudnia; w Wielki Piątek czynne do 14:00 (ostatnie wejście o 13:00).
Godziny otwarcia:
8:30 – 16:30 od 1 stycznia do 15 lutego
8:30 – 17:00 od 16 lutego do 15 marca
8:30 – 17:30 od 16 marca do ostatniej soboty marca
8:30 – 19:15 od ostatniej niedzieli marca do 31 sierpnia
8:30 – 19:00 od 1 do 30 września
8:30 – 18:30 od 1 do 24 października
8:30 – 16:30 od 25 października do 31 grudnia.
Bramki wejściowe do części FORUM-PALATYN zamykane są na godzinę przed zamknięciem parku archeologicznego!
