Rzym na co dzień jest zatłoczony i głośny. Oferuje turyście możliwość zobaczenia niezliczonych zabytków, dzieł sztuki i antycznych pamiątek. To piękne miejsca, ale niestety zawsze tłoczne i hałaśliwe. Dlatego warto chociaż na chwilę odetchnąć, złapać oddech i zrelaksować się z dala od miejskiego zgiełku. Najlepszym miejscem są niewątpliwie parki i naturalne rezerwaty przyrody, których w Rzymie na szczęście nie brakuje.
MARCIGLIANA
Rezerwat rozciąga się na powierzchni 4696 hektarów, na wzgórzach ograniczonych od zachodu Tybrem, od południa rowem Bufalotta, a od północy Rio del Casale, który wyznacza również granice administracyjne miasta. Z jednej strony, na łagodnie zaokrąglonych wzgórzach do dzisiaj uprawia się różne rośliny (np. słoneczniki), natomiast po drugiej stronie wzgórz są pozostałości po lesie dębowym, z domieszką klonów i grabów. Do gatunków fauny żyjących w tym parku zaliczają się lisy, kuny, łasice, jeże oraz borsuki, a nawet niespotykane nigdzie indziej gatunki zająców. Malownicze są krajobrazy tego parku, których stałym elementem są stare, samotnie stojące wiejskie domki, zbudowane często na pozostałościach po dawnych rzymskich posiadłościach oraz średniowieczne wieże. Na jednym ze wzgórz parku znaleziono ruiny starożytnego miasta Crustumerium, kiedyś ważnego punktu kontrolnego na trasie łączącej Etrurię i Kampanię.
AGUZZANO
Park, założony w 1989 roku, znajdujący się pomiędzy via Nomentana, via Tiburtina i obwodnicą rzymską (GRA), to zielone płuca Rzymu. Leży wśród gęsto zaludnionych dzielnic i jednocześnie jest najbardziej lubianym miejscem spotkań Rzymian mieszkających we wschodniej części miasta. Charakterystycznym elementem tego parku są rzędy wysokich, smukłych drzew, tworzących urocze alejki: platanów, pinii i topól.
VALLE DELL’ANIENE
Liczne zakręty rzeki Aniene, rzeki, która bierze swój początek w górach Simbruini i po ok. 120 km wpada do Tybru na północy Rzymu, są elementem wpisanym w architektoniczną strukturę miasta. Przecinają one najgęściej zamieszkałe, wschodnie dzielnice i biegną w kierunku obwodnicy (GRA). To wszystko odbywa się w parku Valle dell’Aniene. Elementem, który wyróżnia ten rezerwat przyrody spośród innych jest prawie płaski, rozległy teren, na którym znajdują się źródła Acqua Vergine i obszar Pantano Borghese, będący jednocześnie domem dla wielu gatunków fauny i flory. W wodach rzeki żyją raki, a w koronach drzew i licznych zakamarkach parku kolonie nietoperzy. Najliczniej występującymi gatunkami roślin na tym terenie są dęby, klony, brzozy i jesiony. Znaczący jest zabytkowy Ponte Nomentano, który pochodzi prawdopodobnie z epoki Agrypy; całość, wraz ze średniowieczną i odrodzeniową nadbudową, była obiektem zainteresowania malarzy różnych epok.
DECIMA – MALAFEDE
Naturalny rezerwat przyrody Decima – Malafede to największy kompleks parkowy chroniony przez RomaNatura (organizację, która zarządza naturalnymi obszarami chronionymi w Rzymie). Na terytorium tego parku znajdują się największe kompleksy leśne obszaru Agro Romano. Park znajduje się między obwodnicą rzymską GRA, via Pontina, via Laurentina oraz sąsiednią gminą Pomezia. Ciekawostką jest, że prawdopodobnie na tych terenach miały miejsce pierwsze osiedlenia, ok. 250.000 lat temu. W czasach Cesarstwa powstały tu liczne wille, które następnie, w średniowieczu, zostały przekształcone w duże gospodarstwa, fortece lub wieże, spełniające role punktów kontrolnych na tym terytorium. Park obejmuje powierzchnię 6145 hektarów.
LAURENTINO – ACQUA ACETOSA
To malutki, naturalny rezerwat przyrody, mieszczący się w południowo-zachodniej części Rzymu, od północy budynki ograniczony zabudowaniami gęsto zamieszkałej dzielnicy Laurentino. Jest położony w dolinie, w której znajduje się też rów Acqua Acetosa – źródło wód mineralnych. Na terenach parku odkryta została duża nekropolia, pozostałość po dawnym mieście zdobytym przez Rzymian. Ciekawe i wartościowe eksponaty odkryte w tej nekropolii można dzisiaj zobaczyć w Muzeum Narodowym w Rzymie.
W parku można spacerować między filarami eukaliptusów, posadzonych tu w XIX wieku (wierzono wtedy, że balsamiczny aromat tej rośliny pomaga w zwalczaniu różnych chorób). Można też obejrzeć bazaltowy kamieniołom niedaleko Casali di S.Sisto.
TENUTA DEI MASSIMI
Ten park rozciąga się na zachodzie miasta, tuż obok nowo zbudowanych dzielnic: Coprviale, Borgata del Trullo i Pisana. Jest to obszar chroniony, pełen uroczych zaułków powstałych dzięki obecności rowu Fosso della Magliana. Typowy krajobraz podmiejski z rozległymi, płaskimi terenami z polami uprawnymi i łąkami, przeplata się z pagórkami i małymi dolinkami, pokrytymi lasami.
Dawniej były tu gęste lasy, bagna, trzęsawiska i liczne strumyki, wśród których powstawały budowle, gospodarstwa i wieże. Od zawsze istniały tu również uprawy różnych roślin; były tu winnice, sady owocowe, ogrody warzywne czy pola zbóż.
Rezerwat ten ma powierzchnię 774 hektarów.
VALLE DEI CASALI
Jest to jakby zielony tunel w gąszczu rzymskich zabudowań, rozciągający się od Villa Pamphili na północy, aż do brzegów Tybru na południu. Cechą charakterystyczną tego obszaru jest jego położenie: z 80-metrowego płaskowyżu park łagodnie obniża się aż do poziomu rzeki. Bujną roślinność park zawdzięcza gęstej sieci strumyków i odnóg Tybru oraz doskonałej ziemi, która kiedyś była wykorzystywana do upraw. Rosną tu dęby, klony, janowce hiszpańskie i inne rośliny występujące w basenie Morza Śródziemnego. Wśród fauny wyróżniają się węże, jeże czy kuny, sowy.
Pod względem architektonicznym warto obejrzeć system willi i innych zabudowań, jak Villę York, przykład rzadkiej rzymskiej winnicy.
ACQUAFREDDA
Naturalny rezerwat przyrody Acquafredda jest częścią położonego w północno-zachodniej części Rzymu systemu Ponte Galeria – Arrone.
Dawniej był własnością zakonu św. Pankracego, a swą nazwę zawdzięcza wyjątkowym właściwościom wody, jaka wypływała ze strumienia Magliana. Dolina Acquafredda jest otoczona licznymi mniejszymi dolinami z żyzną glebą, na której rosną drzewa korkowe, wiązy, widłaki, dzika róża, janowiec hiszpański, orchidea czy oset. Wśród zwierząt wyróżniają się ptaki lubiące tereny podmokłe, jak słowik szary.
Park zajmuje powierzchnię 249 hektarów.
PINETO
Park Pineto jest położony w północno-zachodniej części Rzymu, na 243 hektarach, pomiędzy via Trionfale, via della Pineta Sacchetti oraz dzielnicą Valle Aurelia. To jeden z najpiękniejszych zielonych obszarów miasta. Mieści się w dolinie nazywanej Valle dell’Inferno i niegdyś dochodził aż pod mury watykańskie. Pod koniec XVI wieku Pietro di Cortona wybudował tu ogromną willę dla rodziny Sacchetti; dzisiaj to już ruina.
Tereny parku pokrywa typowa dla tych regionów, śródziemnomorska makia z kompleksem drzewnym (głównie drzewa korkowe). W podszyciu rosną wrzosy, jarzębiny, mirty czy poziomkowce. Bogata jest również fauna parku: dzikie myszy, żmije i inne zwierzęta typowe dla śródziemnomorskiego klimatu.
MONTE MARIO
Naturalny rezerwat przyrody Monte Mario położony na wysokości 139 metrów to najbardziej imponujący system przyrody na terytorium obszaru Monti della Farnesina. Ogromne zróżnicowanie fauny i flory czyni go tak niepowtarzalnym i ciekawym. W niższych częściach parku występują rośliny typowe dla klimatu śródziemnomorskiego (drzewa korkowe, janowiec hiszpański), natomiast w wyższych partiach można spotkać leszczyny, lipy, klony, orzechy, derenie, ligustry pospolite czy jesiony mannowe. Licznie występują też gryzonie (myszy, orzesznice), ptaki (rudziki, kosy, raniuszki, dzwońce, szpaki).
Już w czasach cesarstwa było to miejsce chętnie odwiedzane przez poetów i ważne osobistości Rzymu. Było to także doskonałe miejsce postoju na trasie Canterbury – San Pietro – Jerozolima. Do parku należy kilka zabytkowych budynków: Villa Mazzanti, siedziba organizacji RomaNatura czy Villa Mellini, siedziba znanego obserwatorium astronomicznego.
INSUGHERATA
Park Insugherata znajduje się pomiędzy dzielnicami położonymi wzdłuż via Cassia (na wschodzie) oraz via Trionfale (na zachodzie) i należy do wielkiego systemu przyrody Veio – Cesano. Na tym terenie znajduje się wiele fragmentów i ruin dawnych willi i rzymskich nagrobków.
Występują tu takie gatunki roślin, jak dąb omszony, dąb bezszypułkowy, drzewo korkowe, grab, jesion, klon, kasztanowiec i leszczyna. Wzdłuż strumieni wodnych rosną wierzby płaczące, topole i paprocie. Do fauny zaliczają się jeże krety, orzesznice, bażanty, kukułki, a nawet salamandry. Rezerwat mieści się na prawie 700 hektarach.
MAZZALUPETTO
Znajduje się w północno-zachodniej części Rzymu, pomiędzy linią kolejową Roma-Viterbo oraz obwodnicą GRA i obejmuje obszar 180 hektarów. Park jest położony na żyznych glebach tufowych, doskonale nadających się do upraw różnych roślin. Występuje tu wiele gatunków roślin i zwierząt, typowych dla klimatu śródziemnomorskiego.
Zobacz jeszcze: Parki miejskie – Stara Appia na rowerze