Villa Torlonia – jeden z najpiękniejszych obiektów parkowo-pałacowych w Rzymie. Mało znany wśród turystów, ale za to bardzo lubiany przez rzymian. Warty zobaczenia!
Rodzina Torlonia
Torlonia to rodzina o korzeniach francuskich, która w drugiej połowie XVIII wieku zabłysnęła w Rzymie swoim talentem biznesowym i politycznym. Protoplasta rodu, niejaki Marin Tourlonias (1725–1785), po włosku zwany Marino Torlonia, przeszedł drogę od przysłowiowego pucybuta do milionera, zajmując się początkowo handlem używaną odzieżą i suknami francuskimi, a później lichwą i bankierstwem. Jego syn Giovanni Torlonia wzbogacił rodzinę o tak wielkie dobra, że otrzymał od Piusa VII w 1814 r. tytuł książęcy. Dzięki rozważnej i szczęśliwej polityce pożyczek i przejęć, działalności charytatywnej, przemyślanych związków małżeńskich, rodzina Torlonia stała się jedną z najbogatszych i wpływowych rodzin rzymskich.
Posiadłość rodziny Torlonia przy Via Nomentana
Każda bogata rodzina rzymska posiadała w okolicach Wiecznego Miasta swoje wille i winnice. Do dziś można te posiadłości rozpoznać po ich nazwach: Villa Borghese, Villa Doria Pamphili, Villa Ada Savoia, Villa Torlonia. Ta ostatnia powstała w 1797 r. z dawnych winnic rodu Colonna.
Pałac Casino Nobile
Casino Nobile, centralny budynek willi, był główną rezydencją rodziny Torlonia.
Giovanni Torlonia powierzył projekt podmiejskiej posiadłości najbardziej znanemu w tamtych czasach architektowi rzymskiemu, Giuseppe Valadierowi (1762-1839). Z pod jego ręki wyszła najważniejsza nieruchomość willi – pałac Casino Nobile (Willa Szlachecka), ale jeszcze bez widocznego dziś monumentalnego portyku grecko-rzymskiego.
Giuseppe Valadier zaprojektował jego dość prostą neoklasyczną bryłę oraz główną salę pałacu – salę balową.
W 1832 roku, po śmierci Giovanniego Torlonia, jego syn Alessandro zlecił malarzowi i architektowi Giovanni Battiście Carettiemu uczynienie z Casino Nobile budowli jeszcze bardziej majestatycznej. Aby pałac był dobrze widoczny od strony Via Nomentana, Caretti do dodał do głównej bryły budynku okazały pronaos zwieńczony trójkątnym frontonem, w którym umieszczono terakotową płaskorzeźbę autorstwa Rinaldo Rinaldiego, przedstawiającą „Bachusa wracającego triumfalnie z Indii na wozie ciągniętym przez tygrysy”.
W Casino Nobile parter i pierwsze piętro (piano nobile) spełniały funkcje reprezentacyjne, piwnice i drugie piętro wykorzystywano jako pomieszczenia gospodarcze i pokoje dla służby. Z piwnicy można było przejść do Casino dei Principi przez podziemny tunel, który istnieje do dziś.
Casino Nobile, tylna fasada 
Cascino Nobile, sala Bachusa 
Sala balowa
Willa Casina delle Civette
Sowia willa – prywatna część posiadłości książąt Torlonia – zachwyca fantazją godną bajkopisarzy i poetów. Stworzył ją w takim kształcie kolejny dziedzic, Giovanni Torlonia junior (1873-1938), który wybrał Casinę delle Civette jako swoją prywatną rezydencję na skraju parku, by tu żyć, jak kazał napisać na drzwiach wejściowych, w „mądrości i samotności (sapienza e solitudine)”, czyli, krótko mówiąc, „jak mi się chce”.
Z zewnątrz willa wygląda jak przeniesiona żywcem z Disneylandu wioska wróżek i skrzatów, zaskakująca loggiami, wieżyczkami i arkadami. Wnętrza willi książę Torlonia uformował zgodnie ze swoją reputacją mizantropa i miłośnika ezoteryzmu, wyposażając je w powtarzające się obsesyjnie elementy symboliczne, przede wszystkim wizerunki sowy (ptak widzący w ciemności). Przepiękne są przede wszystkim witraże, które dodają budowli kolorowego, bajkowego tonu oraz dekoracje i meble w stylu Liberty.
W mądrości i samotności… 
Willa Casino dei Principi
Dom Książąt to mały i pełen harmonii budynek neorenesansowy, z którego korzystała rodzina książęca podczas wystawnych imprez towarzyskich organizowanych w willi. Tunel, który łączy ten obiekt z głównym pałacem (Casino Nobile) zapewniał szybką komunikację wewnętrzną i dodatkowe atrakcje dla zaproszonych gości.
Pałacyk cieszył się też uprzywilejowaną pozycją, ponieważ z loży balkonowej biegnącej wzdłuż głównej fasady, można było podziwiać panoramę okolicy i uczestniczyć w spektaklach organizowanych w leżącym poniżej willi amfiteatrze (już nie istnieje – zlikwidowano go w 1910 r. w czasie poszerzania ulicy Via Nomentana).
Dzisiaj pałacyk jest siedzibą archiwum Rzymskiej Szkoły Artystycznej.
Teatr
Teatr Torlonia to konstrukcja z wszech miar eklektyczna i przez to zaskakująco ciekawa. Niestety trudno jest ją zobaczyć od środka, bo otwierana jest jedynie na organizowane tu, od niedawna, spektakle. Szkoda, bo sam w sobie wart jest zobaczenia i podziwu. Jeśli podczas spaceru po ogrodach zobaczycie drzwi do teatru otwarte, to radzę wśliznąć się do niego pokątnie… przecież was nie zabiją, a swoje zobaczycie!
Spektakle -> http://www.teatrodiroma.net/
Rzym, Villa Torlonia – teatr 
Rzym, Villa Torlonia – korytarz 
Sklepienie sali teatralnej 
Scena i loże 
Loże
Serra moresca i pomarańczarnia
Aranciera, czyli pomarańczarnia, została zbudowana między 1840 a 1857 rokiem. Była budynkiem przeznaczonym na zimową przechowalnię drzewek cytrusowych i sadzonek kwiatów. Dzisiaj jest tu bar-restauracja.
Serra moresca, czyli szklarnia arabska, powstała w tym samym czasie co pomarańczarnia. Zaskakuje swoim stylem hiszpańsko-arabskim, jakby żywcem przeniesionym z meczetów Cordoby czy Granady. Dopiero co wyremontowana po latach opuszczenia, ciągle jeszcze czeka na administracyjną decyzję i jej nowym przeznaczeniu…
Serra Moresca 
Wnętrze Serra Moresca 
Pomarańczarnia 
Wnętrze Pomarańczarni
Park
Do Villa Torlonia warto przyjść nawet jedynie po to, by tu spędzić miłe chwile relaksu. Park wokół willi jest pełen niespodzianek botanicznych i architektonicznych, więc każdy znajdzie coś miłego dla oka. Roślinność parku jest – zgodnie z zasadami ogrodów włoskich – bardzo zróżnicowana; architektura parku daje upust neoklasycznemu kultowi antyku. Niech nie zaskoczą was dwa obeliski, kolumny pomnikowe, sztuczne ruiny, sztuczne świątynie, sztuczne stawy… taka była moda w XIX wieku.
Park jest otwarty:
– od 1 października do 31 marca w godz. 7.00-19.00
– od 1 kwietnia do 30 września 7.00-20.30
1 maja otwarty.
Obelisk 
Świątynia Saturna (fejk) 
Sztuczne ruiny 
Trybuna z fontanną
Villa Torlonia – ciekawostki
W latach 1925-1943 pałac Casino Nobile był rezydencją dykatatora Włoch, Benity Mussoliniego i jego rodziny. Został udostępniony ducze za symboliczny czynsz 1 lira rocznie przez ówczesnego właściciela majatku, Giovanniego Torlonię Juniora, wielkiego wyznawcy faszyzmu. Sam książę przeniósł się do Cascina delle Civette, by tylko Benito mógł mieszkać wygodnie.
Bunkier Mussoliniego
Na terenie Villi Torlonia, Benito Mussolini kazał skonstruować dwa bunkry przeciwlotnicze. Pierwszy, stworzony w 1940 r. z części piwnic pod parkiem (obok teatru) nie został uznany za wystarczająco bezpieczny, drugi, hiper-technologiczny rozpoczęto konstruować w 1942 roku tuż obok Casino Nobile, ale nigdy jego budowy nie ukończono.
Oba bunkry można zwiedzać w grupach zorganizowanych -> https://www.bunkertorlonia.it/
Katakumby hebrajskie
W 1918 roku, odkryto na terenie parku Villa Torlonia, przez przypadek, katakumby hebrajskie z II wieku n.e. (o 100 lat starsze od katakumb chrześcijańskich przy Via Appia!), bardzo ciekawe i studiowane przez historyków. Ponieważ chrześcijaństwo w Rzymie powstało z kręgów diaspory żydowskiej, to możliwe jest, że miejscowe chrześcijańskie praktyki pogrzebowe ukształtowały się pod wpływem judaizmu.
Niestety znana wszystkim nienawiść faszystów do wszystkiego co żydowskie doprowadziła do sporej dewastacji tego miejsca i ich porzucenia (Mussolini nakazał zamurować wejścia do nich).
Katakumby nie są jeszcze otwarte dla publiczności z powodu niestabilności struktury i obecności toksycznych gazów (radon, hel).
Bunkier z 1942 r. 
Wejście do bunkra z 1940 r. 
Katakumby hebrajskie
Villa Torlonia – przydatne informacje
Muzea Villi Torlonia
Wnętrza Casino Nobile i Casina delle Civette można zwiedzać za opłatą.
Bezpłatnie w pierwszą niedzielę miesiąca dla wszystkich.
Bilet zintegrowany Casina delle Civette + Casino Nobile + wystawy czasowe:
Normalny = 9,50 € – zniżkowy = 7,50 €
Bilet Casino Nobile + wystawy:
Normalny = 7,50 € – obniżona 6,50 €
Bilet Casino delle Civette + wystawy:
Normalny = 6,00 €; zniżkowy = 5,00 €
Audioprzewodnik: w języku włoskim, angielskim i francuskim = 4,00 €
Dni zamknięcia: poniedziałki, 1 stycznia, 1 maja, 25 grudnia
Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli w godz. 9.00–19.00
24 i 31 grudnia 9.00 – 14.00
Kasa zamyka się 45 minut wcześniej.
http://www.museivillatorlonia.it
Adres – dojazd
Via Nomentana 70 – 00161 Roma (kasa w Casino Nobile)
Dojazd ze stacji Termini: autobus 90 lub metro B kier. Jonio
Zobacz inne atrakcje w okolicach: Mauzoleum Konstancji – bazylika San Lorenzo fuori le Mura