Bazylika Santo Stefano Rotondo al Celio

Ukryte, piękne miejsca Rzymu… blisko Koloseum na wzgórzu Celio znajduje się ich klika. Na pierwszym miejscu znajduje się niewątpliwie bazylika św. Szczepana Diakona – piękny kościół z V wieku n.e. o zaskakującym kształcie i przerażających malowidłach…

Niezależnie od tego, z której strony miasta tu dotrzesz, kościół Santo Stefano Rotondo (dosłownie: Święty Szczepan Okrągły) pozostaje schowany, niewidoczny i cichy. Najpierw trafisz na niewielką bramę pod arkadą Akweduktu Neroniańskiego, tuż za nią będzie kamienista ścieżka prowadząca do skromnego przedsionka świątyni. Nic nie zapowiada ​​niespodzianki, która jest przygotowana w środku budowli, przez co zaskoczenie będzie jeszcze większe – wow! – to nie jest zwykły kościół – to duża, z rozmachem wzniesiona rotunda, pełna światła i przestrzeni.

• 

• 

• 

• 

• 

Architektura bazyliki

Bazylika św. Szczepana na wzgórzu Celio jest jednym z najstarszych i dobrze zachowanych kościołów chrześcijańskich w Rzymie. Powstał w latach 468-483 n.e. za pontyfikatu papieży Leona I Wielkiego i Symplicjusza na fundamentach dawnych koszar wojskowych (Castra Peregrinorum).

Świątynia jest pierwszym kościołem w Rzymie zbudowanym na planie koła i była wzorowana na okrągłych budowlach politeistycznego Rzymu (Panteon, mauzolea Augusta i Hadriana), na bazylice Grobu Świętego w Jerozolimie oraz na mauzoleum Konstancji.

Pierwotna świątynia z V wieku była zbudowana na planie trzech koncentrycznych pierścieni oddzielonych dwoma rzędami kolumn. W ten schemat został wpisany krzyż grecki (cztery równe ramiona). Najlepiej zachowany centralny krąg (o średnicy 22 m) jest otoczony 22 różnymi kolumnami z odzysku (pochodzą z kilku wcześniejszych budowli – z tego powodu podstawy kolumn mają różne wysokości). Na tych kolumnach opiera się architraw, na którym z kolei spoczywa latarnia o wysokości 22,16 m.

Centralną część budynku otaczały dwa pierścienie ambitu (obręb, obejście), w których tylko jeden, bardziej wewnętrzny, zachował się w całości – był otoczony 36 kolumnami i 8 filarami, które tworzyły 44 łuki (dziś wydają się być wbudowane w ciągłą ścianę). Pierścień trzeci, najbardziej zewnętrzny został prawie całkowicie rozebrany w XII wieku podczas remontu kościoła za papieża Innocentego II.

Malowidła ścienne – martyrologium

W drugiej połowie XVI wieku, na ścianach ambitu, artyści Pomarancio, Tempesta i Bril namalowali słynną martyrologię – 34 freski przedstawiające tortury, które doznawali męczennicy chrześcijańscy w czasach pogańskiego Rzymu. Ten szczególny cykl horrorów powstał z inicjatywy jezuitów z Kolegium Germańskiego, które przejęło kościół Santo Stefano Rotondo. Kolegium kształciło kapłanów, którzy byli wysyłani na tereny niemieckie ogarnięte reformą luterańską – zakonnicy musieli być gotowi poświęcić swoje życie, aby sprowadzić heretyków na drogę jedynie słusznej wiary.

Martyrologium przeraża obrazami przedstawiającymi okrucieństwo tortur:
– za Nerona chrześcijanie zostają rozerwani na strzępy przez psy,
– za Antoninusa Piusa męczennik Wiktor zostaje wrzucony żywcem do ognistego pieca; męczennik Korona umiera rozerwany na strzępy;
– za Aleksandra Sewera, męczennik Maryn ma zakrwawioną twarz przez żelazne pazury, św. Agata ma odcięte piersi;
– za Dioklecjana, męczennicy: Wit, Modest i Krescencja zostają wrzuceni do kadzi z roztopionym ołowiem;
– za Maksymiana chrześcijanie zostają pocięci na kawałki lub zmiażdżeni pod ogromnymi głazami.

Szczególnie interesująca jest też kaplica świętych Prymusa i Felicjana, powstała w części ocalałego zewnętrznego pierścienia rotundy. Rzuca się w oczy mozaika z VII wieku przedstawiająca stylizowany krzyż (crux gemmata) bez Ukrzyżowanego, zgodnie ze starożytnym schematem ikonograficznym unikającym przedstawiania takiej sceny. Po obu stronach krzyża pojawiają się postaci dwóch świętymi patronów kaplicy.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Mitreum

W 1973 r. odkryto pod posadzką kościoła zasypane sanktuarium boga Mitry, którego kult rozpowszechnił się w Rzymie w tym samym okresie co chrześcijaństwo. W czasach cesarstwa nie był zwalczany przez władzę, więc bardzo mocno zakorzenił się w Rzymie, najpierw wśród przybyszów z wschodniej części państwa, a później wśród samych Rzymian, współżyjąc z oficjalną religią. Obiecując zmartwychwstanie i wzywając do braterstwa pociągał wielu żołnierzy. Nie dziwimy się zatem, że kościół św. Szczepana na wzgórzu Celio został zbudowany na fundamentach koszar wojskowych i równocześnie na świątyni Mitry – zwycięstwo chrześcijaństwa zostało tu materialnie zademonstrowane.

Informacje

Ponieważ w XV wieku bazylika została przekazana w opiekę węgierskiemu zakonowi paulinów,  kościół ten uznany został za nieoficjalny kościół węgierski w Rzymie. Dzisiaj tradycję tę kontynuują węgierscy jezuici z Papieskiego Kolegium Germańsko-Węgierskiego.

Santo Stefano Rotondo, ze względu na swą wspaniałą architekturę  jest jednym z najbardziej ulubionych miejsc ślubnych w Rzymie.

Zwiedzanie: wnętrze kościoła.
Godziny otwarcia:  wt-sob, 09.30/12.30 i 15.00/17.00 (18.00 latem), w niedziele tylko rano, w poniedziałki zamknięta.